Groep-B-streptokokken en zwangerschap

Wat zijn groep-B-streptokokken (GBS)?

Streptokokken zijn bacteriën die alleen zichtbaar zijn onder de microscoop. De groep-B-streptokok is één van de verschillende soorten streptokokken en is bij veel zwangere vrouwen in de vagina(schede) aanwezig. Meestal kan deze bacterie geen kwaad voor de zwangere en haar kind, maar in een enkel geval wordt de baby ernstig ziek door een infectie met deze bacterie.

Hoe vaak komen groep-B-streptokokken voor ?

GBS komen bij één op de vijf volwassenen voor, zonder dat er klachten zijn. Eén op de vijf zwangere vrouwen draagt deze bacteriën bij zich; zij worden dragers genoemd.

De gevolgen van GBS voor pasgeboren baby´s

Ongeveer de helft van de vrouwen die GBS bij zich draagt, geeft ze tijdens de bevalling door aan hun kind. We weten dat één op de vijf zwangere vrouwen (20%) draagster is. Dit heeft tot gevolg dat 10% van alle pasgeboren baby’s met GBS besmet wordt. De bacteriën zijn dan alleen op de huid of slijmvliezen van het kind aanwezig en de baby wordt er niet ziek van.

Van alle pasgeborenen wordt ongeveer één op de duizend ziek door een infectie met GBS. De bacteriën dringen dan ook het lichaam binnen, waardoor het kind ernstig ziek kan worden.
Kinderen van moeders die GBS-draagster zijn, worden in één op de honderd gevallen ziek. Deze ziekte kan meestal goed behandeld worden met een antibioticum.

De informatie op deze pagina is afkomstig van een voorlichtingsfolder van de NVOG © 2000 NVOG. Op een aantal plaatsen is de tekst gewijzigd en aangepast aan de situatie in het Beatrixziekenhuis.

Symptomen

De GBS bevinden zich samen met andere bacteriën in de darmen. Vaak zijn ze ook in de baarmoedermond of vagina te vinden zonder dat er klachten zijn. Soms veroorzaken ze een blaasontsteking. Ze zijn dan in een kweek van de urine te vinden.

Als een kind al in de baarmoeder besmet wordt met GBS, zijn de volgende symptomen aanwijzingen voor een infectie:

• Temperatuurverhoging van de moeder;
• Een snelle hartslag van de baby.

Symptomen van de GBS-ziekte bij een pasgeborene

Als een pasgeborene ziek wordt als gevolg van een infectie met groep-B-streptokokken, is dat in
negen van de tien gevallen op de eerste dag. De symptomen die dan voorkomen zijn:

• Dikwijls is een zacht kreunend geluid bij het uitademen het eerste verschijnsel van ziekte. Dit kreunen is een belangrijk waarschuwingssignaal, maar ook een snelle ademhaling of een afwijkende kleur kunnen de aandacht trekken.
• Het kind haalt vaak snel en oppervlakkig adem; soms houdt het ademen even op.
• De kleur van de huid is niet mooi roze, maar grauw, blauw of bleek.
• Het kind kan slap aanvoelen en suf zijn.
• Soms is de baby overprikkelbaar en treden er stuipen (convulsies) op.
• Voedingsproblemen zoals spugen of niet willen drinken, koorts of juist ondertemperatuur zijn soms ook een teken van GBS-ziekte.
• Het ernstig ziek zijn is een gevolg van ontstekingen, zoals een longontsteking (pneumonie), een bloedinfectie (sepsis) of een hersenvliesontsteking (meningitis). Soms komen verschillende ontstekingen tegelijkertijd voor. Een hersenvliesontsteking wordt vaker gezien bij kinderen die wat later na de geboorte ziek worden.

Ziekteverschijnselen kunnen zich in heel snel tempo ontwikkelen, soms binnen enkele uren. Daarom kan medische hulp te laat komen. Soms is het ziekteverloop ook zo snel en ernstig dat zelfs een snel begonnen behandeling met een antibioticum een slechte afloop niet kan voorkomen

Hoe kan een kind besmet en ziek (geïnfecteerd) worden?

Hoe kan een kind besmet en ziek (geïnfecteerd) worden? Als een zwangere vrouw GBS bij zich draagt, kan het kind al in de baarmoeder besmet worden.Dit kan ook tijdens de bevalling of na de geboorte gebeuren.

1. In de baarmoeder
Als een kind al in de baarmoeder besmet wordt met GBS, gebeurt dat meestal na het breken van de vliezen. De streptokokken komen vanuit de vagina via de baarmoedermond de baarmoeder in en bereiken zo het ongeboren kind. Het kind drinkt vruchtwater en heeft ook vruchtwater in de longen. Zo kan de baby al voor de geboorte worden besmet en ziek worden. Deze kans is groter naarmate de vliezen langer gebroken zijn. In uitzonderingssituaties vindt besmetting en infectie in de baarmoeder plaats zonder dat de vliezen gebroken zijn.

2. Tijdens de bevalling
Als GBS in de vagina (schede) aanwezig zijn, wordt ongeveer de helft van de kinderen tijdens de bevalling besmet. Gewoonlijk veroorzaken de streptokokken dan geen ziekteverschijnselen. Ze blijven alleen op de huid en de slijmvliezen van de baby aanwezig. In een enkel geval, ongeveer 1%, wordt de baby wel ziek, meestal al vrij snel na de geboorte.

3. Na de geboorte
In minder dan een derde van de gevallen wordt de baby pas na de eerste levensweek ziek. Dit wordt een 'late-onset'-infectie genoemd: een GBS-ziekte die laat ontstaat. Zo kunnen kinderen nog in de eerste drie levensmaanden ziek worden. Soms zijn ze dan al tijdens de geboorte besmet, maar ontstaat ziekte door de GBS-bacterie pas later. In andere gevallen wordt het kind na de geboorte besmet, bijvoorbeeld via de handen van een volwassene. Ook als een kind pas later ziek wordt als gevolg van GBS, is het ziekteverloop vaak zeer ernstig.

Welke baby’s hebben een verhoogde kans om ziek te worden door een infectie met GBS?

Een GBS-infectie komt nogal eens ‘uit de lucht vallen’, wanneer er tijdens de zwangerschap of de bevalling geen aanwijzingen waren voor een verhoogde kans op deze ziekte.

In een aantal gevallen weten we dat de baby wel een verhoogde kans loopt op ziekte door een GBS-infectie:

• een vroeggeboorte (zwangerschapsduur minder dan 37 weken);
• langdurig gebroken vliezen (langer dan 18-24 uur);
• temperatuurverhoging van de moeder tijdens de bevalling (hoger dan 37,8 tot 38,0 graden Celsius);
• een blaasontsteking door GBS bij de moeder tijdens de zwangerschap;
• u heeft eerder een kind gekregen met de GBS-ziekte.