Constitutioneel eczeem

Constitutioneel eczeem (atopische dermatitis), is een vorm van eczeem. Het woord constitutie betekent: aanleg. Dit geeft aan dat er aangeboren factoren zijn waardoor het eczeem ontstaat. Door de aangeboren aanleg (ook wel atopische constitutie genoemd) reageert de huid snel te heftig op prikkels uit de omgeving. Hierdoor ontstaat eczeem Wanneer de luchtwegen overmatig reageren ontstaan klachten van astma of hooikoorts.

Constitutioneel eczeem ontstaat meestal in de eerste 6 levensmaanden, maar kan in principe op iedere leeftijd beginnen. Het eczeem kan gedurende een betrekkelijk korte tijd aanwezig zijn, maar ook chronisch blijven bestaan.

Constitutioneel eczeem verloopt in golven: perioden met veel klachten worden afgewisseld door perioden met weinig of zelfs geen klachten. Bij sommige patiënten verdwijnt het volledig om vervolgens veel later in het leven weer terug te keren. Meer dan de helft van de kinderen heeft rond het derde levensjaar geen klachten meer. De aanleg van een meer gevoelige huid, die snel op allerlei prikkels reageert, blijft echter bestaan.

Hoe moet het gezin met de ziekte omgaan?

Het eczeem veroorzaakt altijd last, niet alleen omdat de ontstoken huid er soms niet fraai uitziet, maar ook omdat de omgeving het moeilijk vindt de lange duur van de ziekteverschijnselen te accepteren. Naast de psychische belasting treedt soms lichamelijke uitputting op als gevolg van weken of maandenlang slaaptekort. Het eczeem is dus vaak belastend voor het gezinsleven en de gezinsleden.

Kinderen, vooral kinderen met eczeem, hebben behoefte aan huidcontact. Huidcontact is belangrijk voor de ontwikkeling van een kind. Raak het kind daarom regelmatig normaal aan, zoals u ook bij andere kinderen zou doen. Doe dit ook wanneer de huid minder zacht en plezierig aanvoelt. Tijdens het zalven kan er een intens huidcontact zijn tussen u en het kind. Dit is belangrijk voor de ontwikkeling van het kind. Zorg daarom dat het aanbrengen van de zalven aangenaam is voor het kind.

Volwassenen kunnen door het eczeem soms sterk geremd worden in hun sociale contacten.

Wanneer daaraan behoefte bestaat kan ondersteuning geboden worden bij een medisch psycholoog of bij gesprekgroepen van de Vereniging voor Constitutioneel Eczeem Patiënten.

De verschijningsvorm van het eczeem verandert met de leeftijd. Op babyleeftijd wordt constitutioneel eczeem vaak dauwworm genoemd. Het eczeem bevindt zich hierbij voornamelijk op de wangen, achter de oren, op het behaarde hoofd en in de plooien in de hals en nek. Het ontstaat vaak bij de overgang van borstvoeding naar flesvoeding of de introductie van vast voedsel als fruit en andere babyhapjes. Dauwworm heeft niets te maken met andere veelvoorkomende huidaandoeningen bij baby’s, zoals berg en luieruitslag.

Bij berg is er een vettige schilfering op het behaarde hoofd aanwezig. Dit komt door een verhoogde afscheiding van talg tussen de hoofdharen. Vanaf de peuterleeftijd bevindt het constitutioneel eczeem zich vooral in de huidplooien bij de gewrichten zoals ellebogen, knieën, polsen en enkels. In het gelaat, de hals en de nek blijft het eczeem vaak bestaan, maar is daar minder actief geworden.

Op latere leeftijd manifesteert het eczeem zich hoofdzakelijk in elleboogplooien, en knieholten. Maar wanneer het eczeem toeneemt kan ook elders op het lichaam eczeem ontstaan. Door irritatie van uiteenlopende stoffen op de huid ontstaat vaak eczeem aan de handen.

Het eczeem is rood, de huid is soms gezwollen en jeukt sterk. Er kunnen daarbij ook rode bultjes en vochtblaasjes ontstaan. Wanneer het eczeem langdurig aanwezig is, neemt de roodheid geleidelijk af en de schilfering neemt toe. De huid wordt droger. Door veel wrijven en krabben wordt de huid langzaam dikker. De huidlijnen worden hierbij grover dan normaal.Op handen en voeten komen daarbij vaak kloven.

Naast het eczeem reageert de huid ook nog op andere zaken. De droge huid veroorzaakt snel jeuk, vooral bij transpireren en bij het dragen van wol. De huid van patiënten met eczeem is extra gevoelig voor infecties. Zo kunnen bijvoorbeeld sneller puisten, wratten of schimmelinfecties optreden.

Allergene stoffen

Allergene stoffen zijn stoffen, die in staat zijn om een allergie (overgevoeligheidsreactie) op te wekken. Mensen met constitutioneel eczeem krijgen vaker dan anderen allergieën.

Meestal ontstaat een overgevoeligheid voor allergenen die in de luchtzweven en ingeademd kunnen worden (inhalatieallergenen), zoals huisstof, dierproducten (huidschilfers en speeksel), stuifmeel van planten, grassen en bomen.

Hierdoor kunnen klachten van astma of hooikoorts ontstaan. Bij sommige mensen neemt hierdoor ook het eczeem toe.

Bij een klein aantal, met name jonge kinderen, kan een voedselallergie op bijvoorbeeld kippenei, melk, pinda’s en dergelijke een rol spelen. Als u denkt dat het eczeem door bepaalde voedingsmiddelen verergerd, is het goed dit met uw arts te bespreken. Een dieet is niet altijd nodig. Vaak zijn bij het eczeem andere prikkels belangrijker dan de overgevoeligheid voor de voedingsproducten.

Net als ieder ander kunnen mensen met constitutioneel eczeem allergieën krijgen voor uiteenlopende stoffen waarmee ze in contact komen (nikkel, parfum etc.) Wanneer, met name bij volwassenen, het eczeem om onduidelijke redenen toeneemt of zich op andere plaatsen op de huid gaat manifesteren, moet de mogelijkheid van een allergie overwogen worden.

De oorzaak van constitutioneel eczeem is nog niet bekend. Het gaat om een wisselwerking tussen factoren in het lichaam (de aanleg om overmatig te reageren) en prikkels vanuit de omgeving. De huid reageert overmatig op deze prikkels, waardoor roodheid, zwelling en jeuk ontstaan. Wanneer door jeuk gekrabd wordt raakt het eczeem meer en meer geprikkeld en neemt steeds meer toe. Bovendien kunnen door krabben wondjes en huidinfecties ontstaan.

Prikkels uit de omgeving

• Allerlei prikkels uit de omgeving kunnen invloed hebben op het eczeem, bijvoorbeeld temperatuurswisselingen, warmte, afsluitende kleding, droge lucht en dergelijke.
• Chemische prikkels kunnen de huid irriteren. Ontvettende middelen zoals zeepproducten kunnen de huid uitdrogen, waarmee de jeuk toeneemt. Dit moet voorkomen worden. Gebruik geen zeepproducten en gebruik een neutrale vette zalf, wanneer de huid droog wordt.
• Wol veroorzaakt bij constitutioneel eczeem extra jeuk, soms zelfs pijnprikkels.
• De algemene conditie speelt een belangrijke rol. Vermindering van de weerstand, door lichamelijke invloeden (ziekte, vermoeidheid) of door psychische invloeden (emoties, stress) verlaagt de prikkeldrempel van de huid. Jeuk wordt eerder gevoeld en het eczeem kan toenemen.

Welke rol speelt de voeding?

Over de zin en onzin van diëten bij eczeem bestaan veel tegenstrijdige berichten. Onderzoek op dit gebied heeft één ding duidelijk gemaakt: eczeem is niet uitsluitend het gevolg van een voedselallergie. Voeding is zelden een probleem op volwassen leeftijd. Soms draagt voeding op de kinderleeftijd wel bij aan het eczeem. Onnodige en overbodige diëten moeten worden vermeden. Zij vormen alleen maar een extra belasting voor baby’s en peuters. In geen geval mogen de ontwikkeling en het welbevinden van een kind door eenzijdige voeding negatief beïnvloed worden. Kinderen die op dieet zijn, moeten op een deskundige manier begeleid worden.

Wat het ene kind uitstekend kan verdragen is voor een ander kind een groot probleem. Het is weinig zinvol onderscheid in de voedingsmiddelen te maken met betrekking tot plantaardige en dierlijke voeding of natuurlijke bestanddelen en chemische toevoegingen.

Wanneer op de baby of peuterleeftijd bepaalde voedingsmiddelen niet worden verdragen, is hiervoor nimmer een levenslang dieet nodig. Meestal is het voldoende om de betreffende voedingsmiddelen gedurende een half jaar te vermijden.

Na verloop van tijd kunnen vrijwel alle kinderen de voedingsmiddelen waar zij hinder van ondervonden weer goed verdragen.

Constitutioneel eczeem en borstvoeding

Wanneer in de eerste 4 tot 6 maanden uitsluitend borstvoeding wordt gegeven, krijgen kinderen minder vaak eczeem. Maar ook in de eerste levensweken of maanden, ook als moedermelk de enige voedingsbron is, kan eczeem ontstaan. Geringe hoeveelheden van voedingsmiddelen zoals koemelk, ei en vis kunnen in de moedermelk terechtkomen. Het is zelden zinvol dat de moeder zelf een streng dieet gaat volgen. Wanneer de moeder wel geadviseerd wordt om op dieet te gaan, is een deskundige begeleiding van een diëtiste noodzakelijk. Er zijn geen aanwijzingen dat het volgen van een dieet tijdens de zwangerschap een positief effect heeft op het ongeboren kind. Het is daarom niet zinvol, mogelijk zelfs schadelijk, om zonder deskundige begeleiding met een dieet te beginnen.